De COVID-19-crisis is in de eerste plaats een gezondheidscrisis, maar de pandemie en de gezondheidsmaatregelen die daaruit voortvloeien, hebben ook een ongeziene impact op de economie. Dit brengt belangrijke beleidsuitdagingen met zich mee op korte termijn. Echter, het is ook belangrijk om erover te waken dat op langere termijn de vóór de crisis al zwakke productiviteitsgroei niet nog verder wordt aangetast. De crisis beïnvloedt in vele opzichten (menselijk kapitaal, investeringen, ondernemerschap, innovatie) de productiviteitgroei, die zelf een belangrijke factor is voor economische groei, en dus ook de levensstandaard. De Nationale Raad voor de Productiviteit (NRP) reikt in zijn tweede jaarverslag enkele beleidsmaatregelen aan om de productiviteitsgroei op te krikken, en zo een antwoord te bieden op de COVID-19-crisis en te streven naar een veerkrachtige economie.
De Europese Commissie voorziet in het kader van de Europese Recovery and Resilience Facility, die grootschalige financiële steun biedt voor hervormingen en investeringen van de lidstaten ter bestrijding van de COVID-19-crisis, een rol voor de nationale productiviteitsraden. De Belgische NRP nam deze taak ter harte door in zijn tweede jaarverslag enerzijds de potentiële gevolgen van de COVID-19-crisis op de productiviteitsgroei in kaart te brengen en anderzijds enkele maatregelen die kunnen bijdragen aan een sterkere productiviteitsgroei. Zoals gesteld in het eerste jaarverslag is productiviteitsgroei namelijk een belangrijke determinant van economische groei die niet enkel bepalend is voor de levensstandaard, maar ook voor de beleidsruimte. Een hogere productiviteitsgroei is dus geen voldoende maar een belangrijke voorwaarde voor het realiseren van een duurzamere, inclusievere en veerkrachtigere economie.
Hoewel de impact van de COVID-19-crisis op de productiviteitsgroei nog heel onzeker is onderscheidde de NRP enkele belangrijke transmissiekanalen:
- de samenstelling van arbeid: mogelijke effecten op onderwijsresultaten, op investeringen in opleiding en vorming en op skills ingeval van langdurige werkloosheid ;
- de kapitaalverdieping: mogelijke impact op publieke en private investeringen, op het type van investeringen en op buitenlandse directe investeringen ;
- de totale factorproductiviteit: mogelijke invloed op digitalisering, O&O en innovatie, bedrijfsdynamiek, mededinging, de organisatie van waardeketens en globalisering.
De NRP identificeerde op basis hiervan enkele strategische assen waarop het beleid en de autoriteiten, zowel federaal als regionaal, prioritair moeten inzetten:
Nog meer inzetten op STEM en levenslang leren
De crisis dreigt de bestaande mismatch op de arbeidsmarkt nog groter te maken. Een belangrijke reden hiervoor is dat de kortgeschoolden het hardst getroffen worden door de crisis. Bovendien kan de digitale transitie – met sterk toenemende noden op het vlak van vaardigheden – door de crisis wellicht nog versnellen. Rekening houdend met de vergrijzing, en dus de toenemende krapte op de arbeidsmarkt, is het daarom belangrijk dat de generatie jongeren voldoende voorbereid wordt op de arbeidsmarkt van morgen, en dat levenslang leren wordt verstrekt om de transitie van verouderende jobs, van werkloosheid of van inactiviteit naar opkomende beroepen te vereenvoudigen.
Belang van groene en digitale investeringen, zowel publiek als privaat
Gegeven de structurele evoluties (in het bijzonder de dynamiek van de vergrijzing en de uitgaven in de gezondheidszorg) waarmee ons land vóór de huidige crisis al kampte, is er nood aan een strategie om de publieke financiën structureel in evenwicht te brengen. Dit mag echter niet ten koste gaan van de overheidsinvesteringen. Bij het kiezen van de investeringen, zowel publiek als privaat, is het belangrijk om te focussen op die domeinen die de productiviteitsgroei versterken, en die zich uiten in een digitale en groene transitie (met onder meer aandacht voor energie-efficiëntie, duurzaam transport, investeringen die klimaatrisico’s verminderen en investeringen in digitale infrastructuur). Ook investeringen in onderzoek, ontwikkeling en innovatie zullen hierbij belangrijk zijn.
Verder inzetten op digitalisering
Het gebruik van digitale technologieën, versneld door de crisis, is niet alleen een sterke drijfveer voor de productiviteitsgroei; digitalisering biedt ook oplossingen voor uitdagingen waarmee de maatschappij geconfronteerd wordt (bv. op vlak van gezondheidszorg, klimaat, energie). De digitale transitie moet daarom door iedereen gedragen worden en verder ondersteund en versneld worden door onder meer in te zetten op skills, organisatorische innovatie en managementvaardigheden, een snelle, veilige en betrouwbare breedbandinfrastructuur, een digitale cultuur (ook bij kmo’s en overheid) en regulering die voldoende aangepast zijn aan het digitale tijdperk.
Belang van voldoende ondernemingsdynamiek.
Het is belangrijk om te zorgen voor gunstige voorwaarden en prikkels voor innovatieve start-ups en de verdere ontwikkeling van deze start-ups. Een verdere vermindering van de administratieve lasten en meer algemeen, een verbetering van de kwaliteit van de regelgeving die onder meer een goede marktwerking moet garanderen, zijn hiervoor belangrijk. Verder moeten ook de barrières voor de uittreding van structureel niet-levensvatbare bedrijven zoveel mogelijk worden weggewerkt.
De NRP wenst met dit jaarverslag en deze vier prioritaire assen een bijdrage te leveren aan het relancebeleid.
Het Jaarverslag 2020 van de NRP kan worden geraadpleegd via : [https://cnp-nrp.belgium.be].
Contact
Luc Denayer
Voorzitter van de Nationale Raad voor de Productiviteit
02/233 89 04
cnp.nrp@economie.fgov.be
De Nationale Raad voor de Productiviteit is een onafhankelijke instelling die als opdracht heeft de productiviteit en het concurrentievermogen op te volgen. Hij is operationeel sinds mei 2019 en bestaat uit federale en gewestelijke experts.
